Het doctoraatsonderzoek After the Fall maakt deel uit van een langetermijnproject in het veld van het documentaire theater dat tot doel heeft politieke en sociale omwentelingen te behandelen die zich de voorbije 30 jaar hebben voorgedaan – van de val van het communisme en de opkomst van het neoliberalisme als dominante globale ideologie, tot de recente ontwikkeling ervan tot ultra-conservatisme en neofascisme. Mijn onderzoek zal zich toespitsen op deze twee onderzoekslijnen:
1. De individuele en collectieve ervaring van transitie die leidt tot een wisseling van regime in voormalige communistische landen, ook in de maatschappelijke ontwikkelingen die op die omwenteling volgden. Bijzondere interesse is er voor de parallellen tussen de recente geschiedenis van landen uit het voormalige Oostblok, en de heersende communistische regimes in landen als Vietnam en China.
2. De verandering van het karakter en de waarde van arbeid sinds de digitale revolutie. Het begrip van wat arbeid is, hoe deze gestructureerd en beloond wordt, is radicaal veranderd de laatste drie decennia. Het onderzoek van deze transformatie dient niet enkel als lakmoesproef voor recente financiële en economische ontwikkelingen, maar ook als een prisma waardoor bredere sociale issues, zoals collectiviteit, gemeenschap en (on)gelijkheid voorwerp van reflectie kunnen worden.
De verbinding tussen beide onderwerpen is zowel historisch als structureel. Tijdens de negentiger jaren ging de ineenstorting van het communisme overal ter wereld samen met een ononderbroken – en grotendeels ongereguleerde – versnelling van digitale technologieën, die de grondslag legden voor nieuwe vormen van arbeid die, door automatisering, digitalisering en artificiële intelligentie, niet langer samengingen met (fysieke) werkkracht. Aan het einde van het decennium nam de zogenaamde Derde Industriële Revolutie ook andere aspecten van ons leven over. Ik herinner me dat ik mijn eerste e-mailaccount opende in 1999, het jaar waarin de NATO-interventie in het voormalige Joegoslavië een nieuw tijdperk inluidde van ongeautoriseerde militaire interventies en disproportionele machtsrelaties in de internationale gemeenschap. Vandaag is het moeilijk ons werk, vrije tijd of een sociaal leven in te beelden zonder e-mail of internet. Terzelfdertijd viel de snelle verspreiding van sociale media in de laatste 10 jaar grotendeels samen met de financiële crisis in 2008 en waar ze initieel een potentieel vormden voor onbeperkte democratische expressie is het resultaat, vandaag, een hele nieuwe populistische rechtervleugelpolitiek, een cultuur van onbevattelijkheid en een bijna totale vernietiging van elke claim op waarachtigheid of feiten. In beide gevallen diende technologische vooruitgang als voorbode van nieuwe stadia van digitaal, post-industrieel kapitalisme dat, zoals sommigen beweren, zal leiden tot een “wereld zonder werk”. Maar de concrete gevolgen zijn duidelijk: de ineenstorting van de rechten van de arbeiders, vakbonden en het klassenbewustzijn; de ongebreidelde exploitatie door ongereguleerd kapitaal; een sterk toegenomen kwetsbaarheid van individuele werkkrachten.
Voor documentair theater, een praktijk die probeert een begrip van de recente geschiedenis te articuleren, zijn deze thema’s relevant, zeker in een tijdsgewricht waarin de wereld binnen het leven van één generatie zo grondig veranderd is. Voor mij als documentaire theatermaker, biedt een intensiever onderzoek van deze ontwikkelingen – en van hun onderlinge relatie – mij de mogelijkheid om:
1. mijn artistieke praktijk te verrijken door deze thematiek te gebruiken in nieuwe projecten als historische en theoretische achtergrond voor een voortdurend experiment met esthetische werkwijzen, live-event technologieën en representatieve strategieën die de aard en de kwaliteit van beleefde ervaringen (in de werkelijkheid) in vraag stellen en deze vertalen naar een theatrale vorm.
2. mijn kennis over documentair theater te vergroten door de geschiedenis van dat theater in de laatste 30 jaar te onderzoeken vanuit het perspectief dat het documentair theater heeft gekozen – binnen een bredere onderzoek van de noties van de waarheid, van het geheugen en van de realiteit als zodanig – om deze problemen aan te pakken.
3. verschillende lesmethodes uit te testen door ze te hanteren als conceptuele kaders en casussen in het academische en praktische curriculum van studenten theaterregie.
Dit onderzoek wil resulteren in volgende realisaties:
1. twee theaterproducties, ontwikkeld rond en in relatie met het onderzoek, samen met een reeks videodocumentaires of live performances.
2. een publicatie die het documentaire theater sinds de val van het communisme behandelt, met name van de pogingen in het documentair theater om uitdrukking te geven aan deze ervaring. Dit wordt een combinatie van een historische enquête en een kunstenaarsboek, waarin de documentatie van het onderzoek afgewisseld wordt met persoonlijke reflecties over het proces en de onderzochte thema’s.
3. een publicatie die historische en hedendaagse strategieën onderzoekt om de ervaring van arbeid in het theater te representeren, en de oorzaken waardoor deze ervaring getransformeerd is in de voorbije 30 jaar. Dit wordt een combinatie van een historische enquête met een “handleiding” voor een reeks van workshops die dit thema behandelen in performatieve en discursieve oefeningen.
4. een muzikale uitgave die elementen samenbrengt uit een audioarchief dat ontwikkeld werd als deel van het onderzoek met muziek die gecreëerd werd voor nieuwe theaterproducties.